Các thông tin Khí tượng Thủy văn được phổ biến qua các kênh truyền thông như báo chí, radio, tivi…góp phần không nhỏ vào việc phòng chống thiên tai giúp giảm nhẹ thiệt hại về con người và tài sản nhân dân bị đe dọa bởi những hiện tượng thời tiết cực đoan.

     Những hiện tượng thời tiết nguy hiểm có khả năng gây thiệt hại thường được biết đến như bão, ATNĐ, lũ lụt, mưa lớn gây sạt lở đất, dông kèm lốc xoáy và gió giật mạnh cùng với mưa đá, sét, sương mù, không khí lạnh, nắng nóng…vv.
Những thiệt hại do thiên tai gây ra là rất lớn. Ví dụ, chỉ trong đợt lũ lịch sử tháng 11 năm 1999 ở miền Trung đã làm 595 người chết và mất tích, 41846 ngôi nhà bị ngập, đổ và bị trôi, 24.121 ha lúa bị úng ngập mất trắng và hư hại (theo CCFSC, Tổng hợp thiệt hại do thiên tai năm 1999).

     Các dịch vụ Khí tượng Thủy văn có thể đóng góp cho việc giảm thiểu rủi ro thiên tai bằng công tác dự báo thiên tai, lập kế hoạch khẩn cấp và chuẩn bị sẵn sàng, ứng phó.
     Dự báo thiên tai, ngăn ngừa thảm họa.
Đây là một công tác được chuẩn bị lâu dài trước khi một sự kiện thiên tai có thể xảy ra nhằm giảm sự xuất hiện nếu có thể hoặc giảm sự tác động của nó khi xảy ra. Công tác này bao gồm sử dụng dữ liệu khí hậu để lập bản đồ các mối nguy hiểm tiềm năng và cung cấp, tư vấn cho các nhà hoạch định về xác xuất, tần số, thời gian và tốc độ ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết cực đoan đó.

     Lập kế hoạch ứng phó và chuẩn bị sẵn sàng.
Đây là những hoạt động dài hạn làm tăng hiệu quả của việc ứng phó khẩn cấp trong thiên tai. Kế hoạch ứng phó được thiết kế để duy trì cung cấp các dịch vụ phù hợp trong các trường hợp khẩn cấp. Điều này đòi hỏi các thông tin Khí tượng Thủy văn quan trọng phải được đảm bảo duy trì ngay cả khi hệ thống thông tin bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai. Đồng thời người dân phải hiểu được những mối nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến họ và biết cách làm thế nào để ứng phó với những tình huống có thể xảy ra.

Ứng phó. Việc thực hiện tốt công tác này góp phần lớn bảo vệ cuộc sống và tài sản nhân dân trước và trong một thiên tai. Điều này liên quan đến quá trình cảnh báo thực tế, bao gồm cả việc giám sát các mối nguy hiểm tiềm năng, phổ biến cảnh báo, dự báo và thông tin các cảnh báo tới quần chúng. Mục tiêu của tất cả các hệ thống cảnh báo là tối đa hóa số lượng người tiếp cận được với thông tin cảnh báo để có những hành động thích hợp giúp bảo vệ tính mạng và tài sản của mình.

     Trong thực tế, hiệu quả của việc ứng dụng các thông tin dịch vụ Khí tượng Thủy văn còn nhiều hạn chế.
Việc ứng phó với những thời tiết nguy hiểm có diễn biến nhanh như dông, lốc xoáy, mưa đá, lũ quét phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ dự báo hiện đại đặc biệt là yêu cầu về thời gian phát hiện và cảnh báo càng sớm càng hiêụ quả.
Còn những thời tiết nguy hiểm có diễn biến chậm hơn như bão, hạn hán có thêm nhiều thời gian để chuẩn bị nhưng lại đặt ra những thách thức khác. Đặc biệt là trong những cảnh báo đưa ra cần phải có một sự cân nhắc khó khăn về độ chính xác và thời gian diễn ra. Ví dụ, thời gian thực hiện sơ tán cho từng khu vực ven biển bị ảnh hưởng của một cơn bão như thế nào là hợp lý phụ thuộc rất nhiều vào cảnh báo được đưa ra về thời gian và cường độ của nó.

     Ngoài ra, có một thực tế là tùy thuộc vào độ chính xác của những dự báo trước đây, có cả những dự báo sai, người dân có thể nghi ngờ về mối nguy hiểm được cảnh báo dẫn đến thái độ không hợp tác với nhà chức trách cho đến khi quá muộn vì mối nguy hiểm đã xảy ra.
     Vì vậy, điều quan trọng là việc cảnh báo kịp thời, rõ ràng, càng chi tiết cho bất kì nơi nào có thể càng tốt, đồng thời kết hợp với những hướng dẫn ứng phó như sơ tán, tiềm kiếm nơi an toàn để tránh nguy hiểm.

Đặng Thị Quyên