Hàng ngày bạn được nghe, xem những bản tin thời tiết trên Radio, truyền hình, báo chí, vậy có bao giờ bạn thử hỏi làm thế nào để có một bản tin thời tiết?

     Câu trả lời dễ hiểu nhất là bao gồm 2 quá trình đó là quan trắc (quan sát) và phân tích dự báo. Trong giới hạn bài này, mình sẽ giới thiệu với các bạn về tính qui mô và hiện đại của hệ thống quan trắc phục vụ cho những bản tin thời tiết.

Một nhân viên Khí tượng quan trắc số liệu

Các nhân viên Khí tượng đang thảo luận để cho ra những bản tin thời tiết.

     Trước tiên, chúng ta biết rằng thời tiết và khí hậu là không có giới hạn, diễn ra trên toàn cầu vì vậy việc quan sát và theo dõi chúng cũng được tiến hành trên khắp thế giới từ nơi đông dân cư đến nơi vắng người, từ miền núi xuống miền biển…và một điều nữa ít được biết đến là có sự thống nhất về thời gian quan sát trên toàn thế giới hay hệ thống chuyên ngành gọi là Obs quan trắc. Đúng giờ quy định thì tất cả các nhân viên quan trắc khí tượng trên toàn thế giới tức là lên tới hàng ngàn người đều sẽ tiến hành cùng lúc đo đạc các yếu tố với Obs chính là vào các giờ 1, 7, 13, 19h Việt Nam hay 00, 06, 12, 18h GMT.

Tổng quan hệ thống thu thập số liệu Khí tượng toàn cầu 

     Tiếp đến là chúng ta tìm hiểu về hệ thống quan sát, thu thập số liệu và phân tích dự báo để phục vụ cho một bản tin thời tiết. Dưới đây là hình ảnh tổng quan của toàn bộ hệ thống.

     Trong toàn bộ hệ thống, các công cụ được triển khai trên đất liền, trên biển, trên không và trong không gian vũ trụ. Trong đó được xem như xương sống của hệ thống là khoảng 11.000 trạm trên mặt đất với hơn 3000 trạm tự động. Hơn 900 trạm khí tượng cao không, khoảng 3000 máy bay thương mại tự động cung cấp dữ liệu đều đặn trong các chuyến bay. Trên biển có khoảng 6000 tàu thuyền, 1000 phao trôi, 300 phao neo đậu được trang bị dụng cụ để quan sát số liệu khí tượng và hải dương. Đặc biệt là hệ thống quan sát trong không gian với 5 vệ tinh cực và 6 vệ tinh địa tĩnh. (Theo số liệu của Tổ chức Khí tượng Thế giới năm 2007, hiện nay thống kê trên còn tăng lên rất nhiều).

     Mỗi một thành phần trong hệ thống có ưu và nhược điểm khác nhau, bổ sung cho nhau để tạo nên một hệ thống hoàn thiện phục vụ cho những bản tin thời tiết tốt nhất, thực tế nhất phục vụ cộng đồng.
Ví dụ: Hệ thống các trạm khí tượng bề mặt nhiệt độ không khí, tốc độ gió, hướng gió, lượng mưa, che phủ của mây, độ ẩm, ánh nắng mặt trời; các máy bay và bóng thám không cung cấp số liệu nhiệt và gió của khí quyển trên cao; vệ tinh gởi về Trái đất những hình ảnh trực quan nhất về thời tiết hiện tại rất cần thiết cho việc dự báo và cảnh báo; những hình ảnh của thiết bị Rada cho phép chúng ta phát hiện những yếu tố thời tiết nguy hiểm, và đặc biệt hiệu quả trong việc cảnh báo những hiện tượng nguy hiểm phát triển nhanh chóng như dông, lốc xoáy….vv

Ảnh vệ tinh cho thấy hình ảnh tổng quan thực tế của một cơn bão trên Biển Đông

Ảnh Rada cho phép phát hiện những ổ mây dông trên khu vực
vùng núi phía Tây tỉnh Khánh Hòa.

     Cuối cùng, trên thế giới nói chung và nước ta hiện nay nói riêng, hệ thống trang thiết bị và cả con người Khí tượng thủy văn đang từng bước được cải thiện theo hướng hiện đại và chuyên nghiệp hơn, vì vậy hy vọng trong tương lai không xa nữa những bản tin thời tiết sẽ ngày càng thiết thực hơn, có ích hơn nữa trong đời sống của chúng ta.

Đặng Thị Quyên
Phòng Thông Tin và Dữ Liệu