Với vị trí trải dài theo dọc bờ biển phía đông vùng Nam Á và tiếp giáp với khối đất liền rộng lớn ở 3 phía còn lại, vùng duyên hải Nam Trung Bộ bao gồm các tỉnh từ Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận có những điều kiện rất đặc trưng của nền khí hậu gió mùa nóng và ẩm. Điều đó có nghĩa là, khi đến đây bạn sẽ thấy một nền nhiệt độ tương đối cao, một năm có hai mùa mưa và nắng ứng với hai mùa gió rõ rệt.

      Cùng với đặc điểm nổi bật ở trên khi so sánh với nền khí hậu cả nước và toàn cầu thì khi kết hợp với những điều kiện tự nhiên của địa phương như địa hình, thảm thực vật, lịch sử khai thác…đã tạo ra những chi tiết về đặc điểm thời tiết, dòng chảy sông ngòi mang nét đặc trưng riêng của vùng.

     Đó có thể là một chế độ lũ lụt lên xuống rất nhanh ở thượng lưu các sông do có nhiều dãy núi bám sát bờ sông gây ra độ dốc lớn. Ở đoạn đồng bằng với nguồn nước rất nghèo nàn vào mùa nắng do có lòng sông rộng và nhiều luồng lạch, nhưng khi lũ lớn thì nước tràn ngập mênh mông gây ngập úng dài ngày ở vùng hạ lưu do các cửa sông nhỏ và nhiều công trình che chắn nên thoát nước kém.

Lũ thường lên rất nhanh ở thượng lưu các sông ngắn và dốc khi có mưa to.
Ảnh minh họa-Nguồn:Internet

Hay là gió Tu Bông đặc biệt (thuộc huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) với câu hát ru nổi tiếng:  “Gió đâu bằng gió Tu Bông
Thương ai bằng thương cha, thương mẹ, thương chồng, thương con”

   Cho thấy rằng gió ở đây nhiều đến mức nào, gió Lào (vào mùa hè) gió Bấc(vào mùa đông) đều thổi tới Tu Bông nên Tu Bông còn có tên là Tụ Phong Xứ, nghĩa là nơi tụ gió, gió thổi ào ào suốt ngày suốt tháng.

   Và không thể không kể đến là chế độ nắng gió khắc nghiệt cũng đi vào câu nói dân gian :
“ Nắng như Phan, gió như Rang” để nói về mùa khô ở vùng đất Ninh Thuận. Đây được xem như vùng đất khô hạn nhất cả nước với những vùng bán hoang mạc hiếm thấy (thuộc khu vực huyện Ninh Phước, Ninh Hải, Ninh Sơn) ở khu vực Đông Nam Á nhiệt đới gió mùa.

 
Gánh nước sinh hoạt lấy ở vũng nước đọng giữa cánh đồng hạn (thôn Suối Vang, xã Công Hải, huyện Thuận Bắc).
Ảnh minh họa. Nguồn Dân Việt

     Và những đặc điểm về thời tiết, dòng chảy sông ngòi cùng với lịch sử hình thành đã có những tác động, định hướng đến đời sống kinh tế xã hội trên khu vực, trong đó có cả những khó khăn và thuận lợi.

     Bình Thuận với các huyện Tuy Phong, Hàm Thuận Bắc, đông nam huyện Bắc Bình có lượng mưa ít, thiếu ẩm, đất đai kém dinh dưỡng, có nhiều diện tích đất cát ven biển khô hạn thiếu nước nhưng lại dồi dào năng lượng bức xạ nên chứa đựng tiềm năng lớn về một vùng chuyên canh cây trồng và vật nuôi có năng suất cao nếu giải quyết được nguồn nước tưới.

     Trong khi đó, với hệ thống nhiều sông như Đà Rằng, sông Bàn Thạch, sông Kỳ Lộ có tổng diện tích lưu vực và dòng chảy tương đối lớn đã đảm bảo được nước tưới cho cả nông nghiệp, thủy điện và sinh hoạt cho tỉnh Phú Yên.

Thành phố Nha Trang nổi tiếng với bờ biển dài, nắng ấm quanh năm.
Ảnh minh họa. Nguồn Internet

      Còn ở tỉnh Khánh Hòa mà điểm nhấn là thành phố Nha Trang có nền nhiệt ôn hòa, nắng ấm quanh năm kết hợp với bờ biển dài, phong cảnh đẹp đã trở thành một địa điểm du lịch nổi tiếng khắp thế giới với hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước ghé thăm tham quan, tắm biển, ngắm san hô….vv.

     Rõ ràng là, khí hậu, thời tiết, dòng chảy sông ngòi trên khu vực có những tác động rất lớn lên mọi mặt đời sống kinh tế xã hội, thậm chí là hàng ngày hàng giờ. Chưa kể là những thiệt hại to lớn về người và tài sản lên tới hàng tỉ đồng sau những cơn bão, áp thấp nhiệt đới, trận lũ lớn thì những thiệt hại thường xuyên hơn do mưa dông, lốc xoáy có thể tránh được hay giảm nhẹkhông phải là nhỏ.  

Thường xuyên theo dõi những bản tin dự báo, cảnh báo thời tiết để giảm thiểu thiệt hại, ứng dụng thông tin có lợi nhất là vô cùng cần thiết. Ảnh minh họa-Nguồn: Internet

     Nhưng vấn đề vô cùng quan trọng lại thường bị bỏ qua hay không được đánh giá quan trọng là mức độ quan tâm của chúng ta về vấn đề trên. Mà một điều chắc chắn là khi chúng ta có những sự hiểu biết và ứng dụng những kiến thức, thông tin dự báo, cảnh báo từ các cơ quan chuyên trách như Trung tâm khí tượng thủy văn quốc gia, Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn trung ương, Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Trung Bộ… hay từ các phương tiện truyền thông đại chúng như truyền hình, đài phát thanh, báo…sao cho có hiệu quả nhất vào đời sống thì sẽ phát huy được những điều kiện thuận lợi, khắc phục những khó khăn và giảm thiểu những rủi ro do thiên tai có nguồn gốc khí tượng thủy văn gây ra.

Đặng Thị Quyên