Những năm gần đây, thời tiết toàn cầu biến động rất khó lường, những hiện tượng thời tiết cực đoan như các cơn bão mạnh, lũ lớn, triều cường, mưa đá và băng tuyết…. làm cho việc dự báo thời tiết vô cùng khó khăn phức tạp. Cùng với các hiện tượng trên, nhiều khả năng vào cuối thế kỷ này, nhiệt độ trái đất tiếp tục tăng lên 4 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Triều cường vẫn tiếp tục dâng cao tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Nam bộ. Nhiệt độ tăng lên sẽ khiến nhiều nơi rơi vào tình trạng hạn hán nghiêm trọng. Kéo theo đó là hàng loạt vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người cũng như làm trì trệ sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

         Đáng lo ngại hơn, hiện nhiệt độ khí quyển và đại dương vẫn đang tiếp tục gia tăng, trong khi mực nước biển dâng và khí hậu cực đoan đang “nóng” lên cả về tần suất lẫn cường độ. “Biến đổi khí hậu cũng đang làm cho con người không chắc chắn về tương lai của mình, bởi những nỗi lo hoàn toàn có căn cứ”. Ông Michel Jarraud, Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cũng cho biết, cộng đồng trên thế giới đang phải vật lộn để phòng, chống và khắc phục hậu quả do thiên tai gây ra, mà 90% trong số đó có liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước. “Bởi vậy, cộng đồng, nhất là giới trẻ cần phải hành động khẩn trương, kiên quyết và dũng cảm. Giới trẻ có khả năng nâng cao nhận thức về khí hậu, về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính…nhưng để phát huy hết tiềm năng của giới trẻ vào hoạt động này, chúng ta cần phải lôi kéo họ tham gia vào quá trình xây dựng và thực thi các chính sách tác động đến họ hôm nay và liên quan đến họ trong tương lai”. Việc hành động bảo vệ hệ thống khí hậu không chỉ liên quan đến phát thải khí CO2, mà còn liên quan đến sức khỏe con người. Tổ chức Khí tượng thế giới đã lựa chọn chủ đề “Thời tiết và Khí hậu: Giới trẻ cùng hành động” cho ngày Khí tượng thế giới năm nay.

          Đứng trước nguy cơ và thách thức thường xuyên tác động vào đời sống con người, giới trẻ chính là động lực làm cho sự xoay chuyển tình hình biến đổi khí hậu khả dĩ có chiều hướng tốt hơn. Đó là nguồn sáng tạo, hình thành tư duy mới nhằm kìm hãm những tiêu cực của thời tiết cực đoan, tránh khỏi thảm họa thiên tai. Ngày nay, những người thuộc lứa tuổi từ 15 đến 24 chiếm một phần sáu dân số thế giới (khoảng 1 tỷ người). Phần lớn trong số này hiện đang sinh sống tại các nước đang phát triển. Giới trẻ ngày nay nhìn chung có sức khỏe tốt hơn, được học hành tốt hơn và có nhiều kỹ năng hơn. Công nghệ đã đi sâu vào đời sống, giúp họ có khả năng tương tác với thế giới xung quanh tốt hơn. Mặc dù vậy, vẫn còn rất nhiều các bạn trẻ vẫn phải vật lộn với nghèo khó, nạn phân biệt đối xử, bất bình đẳng và sự bóc lột; rất nhiều người trong số họ không được học hành, không được chăm sóc y tế cũng như không được hưởng các dịch vụ cơ bản khác.

        Tác động của con người đối với hệ thống khí hậu là không thể chối cãi. Khí CO2 và các loại khí gây hiệu ứng nhà kính khác trong khí quyển vẫn tiếp tục tăng không ngừng. Mục tiêu giữ cho nhiệt độ tăng không quá 2 độ C vẫn có thể đạt được, nhưng cần phải nhanh chóng cắt giảm đáng kể phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính. Biến đổi khí hậu làm cho chúng ta ngày càng không chắc chắn về tương lai của mình và mặc dù vậy, bất chấp sự không chắc chắn đó, có một điều rõ ràng: xã hội chúng ta đang mang trọng trách không chỉ cho chính chúng ta mà cho các thế hệ trong tương lai.

          Trong khi thế hệ tiếp theo phải sẵn sàng với thời tiết và khí hậu đang biến đổi, giới trẻ có thể đóng vai trò tích cực trong việc giám sát, hiểu biết và ứng phó với thời tiết và khí hậu hiện nay và mai sau. Họ có khả năng nâng cao nhận thức về khí hậu, về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và thích ứng. Nhưng để phát huy hết tiềm năng của giới trẻ trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, chúng ta cần phải lôi kéo họ tham gia vào quá trình xây dựng và thực thi các chính sách tác động đến họ hôm nay và liên quan đến họ trong tương lai.

          Giới trẻ hôm nay sẽ sống qua nửa cuối của thế kỷ này, nếu chúng ta không hành động khẩn trương, họ sẽ chứng kiến những tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đã được cảnh báo trong báo cáo đánh giá mới nhất của Ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu. Với những lựa chọn của chúng ta hiện nay, giới trẻ sẽ có vai trò quan trọng trong việc hình thành tương lai của Trái Đất. Những thách thức mà các thế hệ mai sau phải đối mặt là vô cùng lớn, cơ hội để giải quyết những thách thức này cũng chưa bao giờ lớn như vậy.

           Ngày Khí tượng Thế giới năm 2014 với chủ đề “Thời tiết và khí hậu: Giới trẻ cùng hành động” sẽ được tổ chức vào 23/3 tại thành phố Hà Nội, với nhiều hoạt động như: Các hội nghị, hội thảo về thực thi chính sách biến đổi khí hậu, hội nghị tăng trưởng xanh ở Việt Nam. Nhân dịp này, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát động cam kết của tuổi trẻ Việt Nam trong việc bảo vệ hệ thống khí hậu trái đất…

          Trong năm qua, ngoài công tác phục vụ bằng các bản tin dự báo thời tiết hàng ngày trên sóng Phát thanh - Truyền hình tỉnh và báo Bình Định, Trung tâm ra các bản tin nhận định tình hình Khí tượng thuỷ văn (KTTV) tuần, tháng. Với đặc điểm mùa mưa năm 2012 ít mưa nguồn nước trên các hồ chứa, sông suối thiếu hụt nghiêm trọng so với trung bình nhiều năm, vì thế ngay trong mùa mưa Trung tâm KTTV tỉnh Bình Định đã theo dõi chặt chẽ tình hình mưa và đã đưa ra nhận định khô hạn trầm trọng năm 2013 trên địa bàn toàn tỉnh phục vụ tốt cho các Sở, Ban, ngành của tỉnh, UBND tỉnh, Tỉnh Uỷ, BCH PCLB-TKCN tỉnh để kịp thời chỉ đạo sản xuất.Trung tâm đã nhận định tình hình Khí tượng thuỷ văn mùa khô, mùa mưa, bão, lũ năm 2013; nhận định thời tiết thủy văn vụ Đông xuân, vụ Hè thu tương đối chính xác góp phần không nhỏ trong việc chỉ đạo sản xuất và phòng chống giảm nhẹ thiên tai trên địa bàn tỉnh.

           Theo dõi chặt chẽ diễn biến ATNĐ, bão, lũ và các hình thế thời tiết nguy hiểm, đưa tin đầy đủ, kịp thời theo qui chế báo ATNĐ, bão, lũ; trong năm 2013 cho Ban chỉ huy PCLB-TKCN; TU - UBND tỉnh, Đài PTTH và các Sở, Ban, ngành của tỉnh. Đặc biệt đợt mưa lũ lịch sử giữa tháng 11/2013 trên sông Kôn Trung tâm KTTV tỉnh Bình Định đã cảnh báo đợt mưa lớn gây lũ trên khu vực trước 36 giờ khi mưa lũ xảy ra, nhờ vậy đã hạn chế thiệt hại có thể xảy ra.

          Ngoài ra trung tâm đã phổ biến kiến thức KTTV cho sinh viên khoa Địa - Trường Đại học Quy Nhơn cũng như trên phương tiện thông tin đại chúng để người dân hiểu hơn về tình hình diễn biến thời tiết để kịp thời phòng tránh. Phối hợp với Văn phòng thường trực BCH PCLB-TKCN tỉnh phổ biến kiến thức mưa, lũ, bão cho cán bộ thường trực các huyện , thành phố… nhằm hiểu biết sâu hơn về thiên tai do các yếu tố KTTV gây nên để chủ động trong công tác chỉ đạo phòng tránh ở địa phương.

         Với mục tiêu hiện đại hoá ngành, đến năm 2020 ngành KTTV Việt Nam đạt trình độ khoa học công nghệ tiên tiến của khu vực châu Á, có đủ năng lực điều tra cơ bản, dự báo KTTV, phục vụ yêu cầu phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

          Tăng cường cơ sở vật chất kĩ thuật, nâng cao năng lực quan trắc và dự báo KTTV, trọng tâm là công tác dự báo bằng mô hình số trị và dự báo cực ngắn, nhằm nâng cao chất lượng dự báo, phục vụ một cách tích cực hơn các yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước, góp phần giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra và ứng phó với biến đổi khí hậu./.

Tác giả: Lương Ngọc Luỹ - Trung tâm KTTV tỉnh Bình Định