Mặt trời cung cấp năng lượng cho tất cả sự sống trên Trái đất. Nó điều khiển thời tiết, dòng hải lưu và chu trình thủy văn. Nó định hình tâm trạng và hoạt động hàng ngày của chúng tôi. Đó là nguồn cảm hứng cho âm nhạc, nhiếp ảnh và nghệ thuật. Nằm cách Trái đất gần 150 triệu km, Mặt trời là trái tim của hệ mặt trời và giữ cho hành tinh của chúng ta đủ ấm để các sinh vật phát triển mạnh. Trong hơn 4,5 tỷ năm, quả cầu plasma phát sáng này là động lực thúc đẩy thời tiết, khí hậu và sự sống trên Trái đất.” (Thông điệp của Tổng Thư ký tổ chức Khí tượng thế giới về chủ đề Ngày Khí tượng Thế giới 23 tháng 3 năm 2019)

Từ rất lâu người ta đã chú ý đến việc đo đạc, nghiên cứu tìm ra những quy luật biến đổi của các yếu tố bức xạ Mặt trời. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, cuộc sống của con người ngày càng được nâng cao, nhu cầu về năng lượng của con người ngày càng lớn. Cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, công nghiệp hóa, các khí thải tạo ra từ các nhà máy ngày càng gia tăng: CO2, CH4,... sẽ làm tăng hiệu ứng nhà kính, làm cho bầu khí quyển trái đất nóng lên, phá hủy tầng ôzôn, làm cho các tia tử ngoại tới mặt đất mạnh mẽ hơn, đe dọa sự sống của con người, sự sống của các sinh vật sống trong hành tinh của chúng ta.

Chính điều đó đòi hỏi con người phải biết khai thác triệt để và sử dụng nguồn năng lượng vô tận này một cách có hiệu quả nhất. Nghiên cứu giảm thiểu ảnh hưởng xấu đến sự sống của con người và động thực vật nhằm mục tiêu phát triển bền vững, trong những thập kỷ gần đây. Qua những kết quả nghiên cứu cho thấy bức xạ mặt trời là một trong những nguyên nhân cơ bản chi phối đặc điểm Khí hậu Thủy văn địa phương.

Đối với tỉnh Ninh Thuận nằm trong khoảng từ 11041'53" đến 12052'10" Vĩ độ Bắc, được thừa hưởng một chế độ Mặt trời nhiệt đới mà tiêu biểu là hiện tượng hàng năm Mặt trời đi qua thiên đỉnh 2 lần và độ cao Mặt trời thay đổi không nhiều trong cả năm. Độ cao Mặt trời lúc giữa trưa thấp nhất xảy ra vào ngày 15/01, 15/6, 15/12 đều không dưới 530,cao nhất xảy ngày 15/4 và 15/10 đều trên 850. Tổng số giờ nắng trong năm tại Ninh Thuận dao động khoảng 2480 đến 2807 giờ, trung bình hàng tháng có từ 207 đến 234 giờ nắng.

Lượng năng lượng Mặt trời chiếu xuống mặt đất phụ thuộc vào vĩ độ địa lý. Vĩ độ địa lý của một nơi nhất định quyết định độ cao Mặt trời, thời gian ban ngày và do đó quyết định năng lượng Mặt trời nhận được và mất đi. Tỉnh Ninh Thuận nằm trong khu vực nội chí tuyến nên độ dài ban ngày (từ lúc Mặt Trời mọc đến lúc Mặt Trời lặn) ở Ninh Thuận biến đổi trong khoảng 11 đến 13 giờ, thời gian ban ngày tại Ninh Thuận cũng khá dài và ít thay đổi trong năm, độ dài ban ngày dài nhất là tháng 6, ngắn nhất là tháng 01. Điều này nói lên rằng năng lượng bức xạ Mặt trời trong phạm vi tỉnh Ninh Thuận nhận được trong năm là khá dồi dào, đặc trưng của vùng vĩ độ thấp trong vành đai nhiệt đới.

Bức xạ tổng cộng là giá trị tổng hợp của bức xạ trực tiếp và khuyếch tán. Hàng năm, ở Ninh Thuận trị số này có thể đạt từ 162 đến 165 kcal/cm2/năm; đạt cực đại vào khoảng tháng 3 đến tháng 5 đạt từ 14,6 đến 17,0 kcal/cm2/tháng, gắn liền với thời kỳ độ cao mặt trời lên cao, thời tiết ít mây, bầu trời trong sáng. Cực tiểu xảy ra vào tháng 12 đạt từ 9,4 đến 9,8 kcal/cm2/tháng, đây là thời kỳ mùa mưa chính vụ trong Ninh Thuận, kết hợp với gió mùa Đông Bắc tràn về, thời tiết âm u, độ trong suốt khí quyển kém. Chênh lệch giữa tháng có bức xạ tổng cộng lớn nhất và tháng nhỏ nhất không lớn, vào khoảng 7,1 đến 7,2 kcal/cm2/tháng.

Nói tóm lại, Ninh Thuận có tổng lượng bức xạ năm lớn và giữa các tháng chênh nhau không nhiều, cán cân bức xạ dương và lớn là cơ sở để có nền nhiệt độ cao và ít biến đổi trong năm; là thế mạnh, tiềm năng bất tận của địa phương. Ninh Thuận trở thành một trong những địa danh sở hữu nhiều dự án nhà máy điện mặt trời nhất Việt Nam; Ninh Thuận đã và đang có hàng loạt dự án điện mặt trời siêu lớn, với tiềm năng phát triển hàng đầu khu vực Nam Trung Bộ. Tính đến đầu năm 2019, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã có 29 dự án điện mặt trời, với tổng công suất 1.938,17 MW đã được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư tại các huyện Ninh Sơn, Bác Ái, Ninh Phước, Thuận Nam, Ninh Hải và Thuận Bắc; trong đó Nhà máy điện mặt trời BP Solar1 được xây dựng trên diện tích 62 ha, có tổng công suất công suất 46 MWp tại xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước đã chính thức đưa vào vận hành

Công trường thi công Nhà máy điện Mặt trời ở huyện Ninh Sơn

Bài viết: Đặng Thanh Bình