Trong các năm qua do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết toàn cầu biến động rất khó lường, những hiện tượng thời tiết cực đoan như các cơn bão mạnh, mưa đá, hạn hán, xâm nhập mặn, mưa lớn cục bộ, lũ lớn,…. đã xảy ra thường xuyên hơn.

     Năm 2015 và những tháng đầu năm 2016 do tác động của Elnino có cường độ mạnh và kéo dài nhất trong lịch sử quan trắc, nước ta đã xảy ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như: rét đậm rét hại kéo dài, mưa lớn với cường độ mạnh gây ngập lụt lịch sử, …, trong năm 2015 và những tháng đầu năm 2016 trên cả nước hầu như ít mưa, lượng mưa thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, nên khu vực Nam Trung bộ, Nam Bộ và Tây Nguyên gánh chịu hạn hán do thiếu nước từ năm 2015, đặc biệt đồng bằng sông Cửu Long xâm nhập mặn đã xuất hiện sớm hơn so với TBNN

     Năm 2017 là một trong ba năm nóng nhất trong lịch sử, và là năm nóng nhất mà không có El Nino. Mùa bão năm 2017 khá phức tạp có đến 16 cơn bão và 05 áp thấp nhiệt đới hoạt động trên biển Đông, riêng tháng 7/2017 có đến 4 cơn bão hoạt động trên biển Đông và có 02 cơn đổ bộ vào đất liền nước ta.
     Thời tiết cực đoan tiếp tục diễn ra, các tháng đầu năm 2020 nhiệt độ phổ biến cao hơn TBNN, ít mưa, hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra ở khu vực Nam bộ, mưa đá ở các tỉnh miền núi phía bắc...
     Khu vực tỉnh Bình Định trong các năm gần đây lượng mưa thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, lượng mưa ngày lớn lịch sử gây ra lũ lụt lịch sử trên sông Kôn, sông Hà Thanh, nhiệt độ trung bình hàng năm tăng cao…
     Trong năm 2019 Khu vực tỉnh Bình Định có nền nhiệt độ trung bình cả năm từ 27.1 – 28.10C cao hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ khoảng 1.00C, đây là năm có nhiệt độ trung bình cao nhất trong chuỗi số liệu quan trắc tại Bình Định, cá biệt có tháng nhiệt độ trung bình tháng cao hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 1.5 – 2.0 0C. Với số ngày nắng nóng từ 71 – 113 ngày, cao hơn nhiều so với trung bình nhiều năm; tổng số giờ nắng từ 2640 – 2752 giờ, cao hơn TBNN từ 310-325 giờ; nên tổng lượng bốc hơi trên địa bàn toàn tỉnh cũng cao hơn TBNN. Tổng lượng mưa cả năm 2019 trên địa bàn tỉnh Bình Định phổ biến từ 1394.8 – 1944.5mm, thấp hơn TBNN cùng kỳ từ 254 – 1144mm (đạt 62 – 86% tổng lượng mưa TBNN). Nên thiếu hụt nguồn nước trên các sông suối và hồ chứa thủy điện, thủy lợi.
     Bước vào năm 2020 tiếp tục ít mưa, lượng mưa, dòng chảy trên các sông suối các tháng qua trên địa bàn tỉnh Bình Định đều thấp hơn TBNN, nguy cơ hạn hán, thiếu nước sinh hoạt và sản xuất trên địa bàn toàn tỉnh chắc chắn sẽ xảy ra trong các tháng tới nên chúng ta cần có ý thức tiết kiệm nước ngay từ bây giờ
     Để ngành khí tượng thủy văn (KTTV) có đủ năng lực điều tra cơ bản, dự báo KTTV, phục vụ yêu cầu phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường; trong các năm qua ngành KTTV đã tăng cường cơ sở vật chất kĩ thuật, đầu tư, trang bị nhiều trạm tự động, nâng cao năng lực quan trắc và dự báo KTTV, trọng tâm là công tác dự báo bằng mô hình số trị và dự báo cực ngắn, cảnh báo các hiện tượng thời tiết cực đoan…
     Tại Bình Định trong những năm gần đây đã được trang bị gần 40 trạm đo mưa tự động, sắp tới sẽ trang bị các trạm đo mực nước tự động trên các lưu vực sông trong tỉnh. Trạm Rada thời tiết Quy Nhơn đặt tại núi Vũng Chua, phường Ghềnh Ráng đã đưa vào hoạt động thử nghiệm từ mùa mưa năm 2019 đã xác định tâm của cơn bão số 5 đổ bộ vào tỉnh Bình Định – Phú Yên chính xác, đồng thời cảnh báo sớm các hiện tượng thời tiết nguy hiểm cực đoan như dông sét, mưa lớn nhằm nâng cao chất lượng dự báo, phục vụ một cách tích cực hơn các yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra và ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh Bình Định./.

Bài viết: Lương Ngọc Lũy