Mọi người trên thế giới đều có quyền được đảm bảo về nước, năng lượng và lương thực. Nhưng trong 7 tỉ người của dân số thế giới hiện nay có 1,1 tỷ người sống trong tình cảnh không có nước sạch sinh hoạt, có 1,3 tỷ người sống thiếu điện, 1,02 tỷ người bị đói. Chúng ta không sống trong một thế giới đứng yên mà luôn vận động và phát triển, trong đó dân số luôn tăng trưởng cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh đồng nghĩa với việc đến năm 2030, chúng ta sẽ cần thêm 30% nước, 40% năng lượng, 50% lương thực.
      Chúng ta thường giải quyết vấn đề nước, năng lượng và lương thực một cách riêng rẽ, nhưng chúng ta cần xem xét các nhu cầu trên như một khối liên kết phụ thuộc lẫn nhau.
VD: để sản xuất 1kg lúa cần phải sử dụng khoảng 3000 lít nước, và để có được một kilogram thịt bò số nước đó phải gấp 5 lần.
      Đến năm 2030 chúng ta có thể cần 10% đất trồng trọt để sản xuất các loại nguyên liệu cho sản xuất nhiên liệu sinh học. Ở nước ta hiện nay sản lượng điện được sản xuất chủ yếu từ thủy điện và nhiệt điện, chủ yếu sử dụng để sản xuất và sinh hoạt, lượng điện dùng để tái tạo và xử lý nước ở mức rất thấp. Một khi con người thất bại trong việc giải quyết các vấn đề về nước và lương thực trong một mối liên kết tương hỗ, sẽ dẫn tới những hậu quả hết sức khó lường.
      Việt Nam là đất nước nông nghiệp, hàng năm phải nhập khẩu xăng dầu với sản lượng rất lớn để phục vụ nhu cầu trong nước. Trong điều kiện nhiên liệu hóa thạch ngày càng cạn kiệt, giá nhiên liệu liên tục tăng như hiện nay thì việc nghiên cứu tìm ra nguồn năng lượng mới, năng lượng sinh học là rất cần thiết, đến năm 2015 năng lượng sinh học chỉ đáp ứng 1% năng lượng truyền thống. Nhưng sử dụng nhiên liệu sinh học tốn nước gấp 20 lần so với sử dụng năng lượng cho 1,6km di chuyển. Do phải cạnh tranh với đất sản xuất lương thực, nhiên liệu sinh học đã làm tăng giá ngũ cốc trên thị trường thế giới. Sử dụng nhiên liệu sinh học phát thải ra khí Metan và Ôxít nito, nên người ta ngờ rằng chúng tạo ra khí thải độc hại hơn cả nhiên liệu hóa thạch.
      Giải quyết vấn đề an ninh về nước ở 1 nơi có thể gây ra các vấn đề về an ninh lương thực ở nơi khác. Một số nước đang phát triển cho các nước giàu thuê đất đai màu mỡ của mình nhưng vẫn phải nhận cứu trợ lương thực. Vậy tất cả các cấu phần trong mối liên kết tương hỗ này đều cân bằng như nhau? Câu trả lời là không. An ninh về nước đóng vai trò then chốt, vì nước không thể hoán đổi và thay thế được, chúng ta cũng không thể tạo ra thêm nước. Tuy nhiên cho đến nay nước lại ít được quan tâm nhất trong mối liên kết này. Hiện nay nhiều quốc gia đang khai thác lượng nước ngầm nhanh hơn mức nó có thể hồi phục: Trung Quốc 25%, Ấn Độ 56%. Đó là lý do vì sao 700 triệu người đang phải sống thiếu nước trầm trọng và đến năm 2025 con số này sẽ là 3 tỷ người.
      Ở các đô thị của Việt Nam nguồn nước ngầm chiếm 35- 50% tổng lượng nước cấp cho sinh hoạt, nhưng đang suy giảm trữ lượng đồng thời bị ô nhiễm nghiêm trọng. Đó cũng chính là lý do vì sao nhiều phương thức sản xuất lương thực và năng lượng của chúng ta ảnh hưởng đến chất lượng nước. Dù cho 17000 lít nước chảy xuống từ đập thủy điện để sản xuất 1 mêga woát giờ điện, hay 50% lượng nitơ trong phân bón không được cây trồng hấp thụ mà thường chảy ra các dòng sông, nếu chúng ta cứ tiếp tục như vậy vấn đề về nước và năng lượng sẽ chỉ thêm tồi tệ đặc biệt là trong kỷ nguyên nóng lên toàn cầu và tăng trưởng dân số như hiện nay.       Tuy nhiên nếu chúng ta tư duy, hành động theo mối liên kết tương hỗ và mang tính bền vững mọi thứ sẽ thay đổi.
      Tất cả chúng ta cần phải cố gắng đẩy nhanh sự thay đổi theo tư duy tích cực để cùng nhau giải quyết các vấn đề liên quan đến nước và năng lượng.

Lê Viết Phương
Trung tâm KTTV Phú Yên