Giống như phần nhiều các đô thị phát triển trong cả nước, thành phố Nha Trang đang phải đối mặt với nhiều thách thức về tình trạng suy kiệt nguồn nước; nước thải, chất thải rắn được thải ra môi trường... Đây là thực tế khó tránh đối với một thành phố tập trung hầu hết các công ty, doanh nghiệp của tỉnh (hơn 600 công ty) và là thành phố du lịch phát triển, dân cư các vùng lân cận quá gần (chỉ cách từ 10 - 15km) trong khi các giải pháp xử lý chưa được tiến hành triệt để.

           Nước là sự sống, là tài nguyên quý giá, có khả năng tự tái tạo song không phải là vô tận. Khánh Hoà nói chung và thành phố Nha Trang nói riêng là khu vực không giàu về nước, thậm chí còn đang cận kề một tương lai thiếu nước. Tính theo bình quân năm 2011, thì mỗi người dân sống trong lưu vực sông Cái Nha Trang được 2.954m3/người/năm, chỉ bằng 22,6% so với mức trung bình của thế giới. Bên cạnh đó lượng nước trong 4 tháng mùa lũ lại chiếm tới 75% lượng dòng chảy cả năm nên tình trạng suy giảm dòng chảy trong mùa khô kéo theo sự xâm nhập mặn vẫn diễn ra hàng năm trên lưu vực sông Cái Nha Trang.

          Bên cạnh đó, do tốc độ phát triển đô thị gia tăng, nhiều khu quy hoạch mới đã được hình thành, năm 2009 thành phố Nha Trang được công nhận là Đô thị loại 1 thuộc tỉnh và dự kiến phấn đấu đến năm 2015 sẽ trở thành Thành phố trực thuộc Trung ương. Kinh tế Nha Trang chủ yếu là du lịch, thương mại và công nghiệp. Vì vậy nhu cầu sử dụng nước cho các ngành kinh tế và sinh hoạt, du lịch cho thành phố Nha Trang ngày càng nhiều.Thành phố Nha Trang chiếm tới 70,5% dân số toàn lưu vực sông Cái và quá trình đô thị hoá vẫn không ngừng phát triển trong khi nước cho phát triển đô thị chưa được quan tâm nhiều. Nhu cầu cấp thoát nước cho Thành phố đã trở thành vấn đề cấp thiết do nguồn nước bị suy giảm, mực nước sông hạ thấp, nhiều hồ, ao, kênh, mương bị san lấp, v.v...Tính trung bình trong 10 năm trở lại đây lượng dòng chảy trên lưu vực sông Cái đã suy giảm đáng kể  (từ 4,5 tỉ m3 năm 1999 xuống chỉ còn 1,8 tỉ m3 năm 2009 và đến năm 2011 chỉ có gần 1 tỉ m3.

  Tổng lượng dòng chảy năm trên lưu vực sông Cái Nha Trang

                                                               (Hình minh họa)

            Hiện nay, có rất nhiều nguồn nước thải sinh hoạt, nhà hàng, dịch vụ, cơ sở sản xuất tại thành phố chưa được xử lý, xả vào hệ thống thoát nước chung, chảy vào các nguồn tiếp nhận là sông Cái, sông Quán Trường và biển. Các đường cống chung ở một số nơi bị người dân, các cơ sở sản xuất đấu nối các đường ống dẫn nước thải vào. Nước thải sinh hoạt của nhiều hộ gia đình chỉ xử lý bằng hệ thống hầm tự hoại và tự thấm xuống đất, gây ô nhiễm nước ngầm mạch nông. Vì thế chất lượng vệ sinh nước giếng đang có dấu hiệu giảm sút mạnh, số mẫu không đạt tiêu chuẩn vi sinh lên tới 77,27%...

           Theo kết quả điều tra quan trắc chất lượng môi trường nước trên địa bàn tỉnh của Trường Khoa học Tự nhiên và Sở TNMT tỉnh Khánh Hòa trong năm 2008 - 2010, một số chỉ tiêu như: Coliform, tổng chất rắn lơ lửng (TSS), Fe, NO2, dầu mỡ ở hầu hết các điểm quan trắc đều vượt tiêu chuẩn môi trường khá cao. Hiện trạng chất lượng nước tại các trạm Cống Diên Toàn, Cống Ông Của, mương nhà máy Dệt Nha Trang như sau: so sánh với QCVN 08/2008/BTNMT, các giá trị HC và colifrom đều không đạt quy chuẩn cả 3 trạm. Ngoài ra tại cống Ông Của còn có thêm hai thông số không đạt là PO4-P VÀ NO3-N. Tại cống Diên Toàn ngoài các thông số nêu trên còn còn có thêm hai thông số không đạt quy chuẩn là oxi hòa tan (DO) và TSS. Clorua còn đạt quy chuẩn nhưng tương đối cao tại cống Ông Của. HC có giá trị đạt quy chuẩn nhiều lần và đạt cao nhất tại mương nhà máy Dệt Nha Trang.

         Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm tới công tác quản lý tài nguyên nước, ban hành nhiều văn bản và tăng cường nguồn lực cho ngành tài nguyên nước. Song, do sự gia tăng dân số; tốc độ đô thị hóa nhanh dẫn đến tình trạng suy thoái nguồn nước ngầm; nhận thức về trách nhiệm bảo vệ tài nguyên nước nói chung, tài nguyên nước dưới đất nói riêng của cộng đồng còn thấp, đã dẫn đến sự suy thoái tài nguyên nước ở tỉnh nói chung và lưu vực sông Cái nói riêng. Do đó, để bảo vệ nguồn nước trên lưu vực sông Cái Nha Trang đảm bảo về chất lượng và dung lượng để cung cấp cho đô thị thì phải đẩy mạnh một số vấn đề sau:

         - Tiếp tục nâng cao diện tích độ che phủ của rừng đầu nguồn để làm tăng dòng chảy ngầm.

           - Có biện pháp xây dựng các công trình chứa nước để tích trữ nước trong mùa khô.

         - Xử lý nghiêm khắc các đơn vị xả thải gây ô nhiễm môi trường nhất là môi trường nước.

         - Tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về tầm quan trọng của tài nguyên nước, việc khai thác sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả cũng như giữ gìn, bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.

KS. Lại Thị Lương - Đài KTTV KV Nam Trung Bộ