1. Nguyên nhân gây mưa sinh lũ

          Mưa sinh lũ thường có liên quan đến sự phát triển của những nhiễu động trong hình thế thời tiết, qua thống kê các trận mưa, lũ lớn ở khu vực xác định được các hình thế thời tiết chủ yếu sau đây:

          * Gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh gây mưa lớn ở khu vực Bình Thuận

          *  Bão hoặc áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng trực tiếp đơn thuần

          *  Bão hoặc ATNĐ kết hợp với không khí lạnh ảnh hưởng.

          *  Không khí lạnh kết hợp với dải hội tụ nhiệt đới có trục từ vĩ độ 10 - 13N.

        *  Không khí lạnh kết hợp với các nhiễu động khác như gió Đông trên cao, đường đứt…

          Khi có sự tổ hợp của hai loại hình thế thời tiết thường gây ra mưa rất lớn, một vài trường hợp cực đoan do tổ hợp bao gồm 2 - 3 nhân tố tác động với cường độ mạnh có thể gây lũ đặc biệt lớn.

            2. Tổng lượng mưa sinh lũ

           Đối với các sông trong tỉnh vào thời kỳ đầu mùa lũ với lượng mưa trung bình trên lưu vực xấp xỉ 50mm chỉ làm mực nước trên các sông dao động hoặc lũ nhỏ.

           Lũ ở mức báo động I - II thường xuất hiện khi trên lưu vực có lượng mưa từ 100 - 150mm; với lượng mưa trên lưu vực từ 150 - 250mm mực nước các sông ở hạ lưu xấp xỉ hoặc vượt báo động III.

          Qua số liệu thống kê nhiều trận lũ trong nhiều năm lượng mưa sinh lũ trung bình tỉnh Bình Định thường đạt khoảng 130 - 200mm; những trận có lượng mưa sinh lũ lớn trên lưu vực sông Kôn: Vĩnh Sơn 263mm (năm 1998); Bình Tường 286mm (năm 1996); Thạnh Hoà 374mm (năm 1996).Lưu vực sông Hà Thanh: Vân Canh 388mm (năm 1993). Lưu vực sông Lại Giang: An Hoà 461mm (năm 1993); Bồng Sơn 443mm (năm 1987)....

           Tỉnh Phú Yên thường đạt ít hơn khoảng 100 - 130mm; những trận lũ từ báo động số III trở lên thường đạt trung bình 150 - 250mm. Đặc biệt trận lũ tháng 10 năm 1993, lượng mưa ngày (ngày 3 hoặc ngày 4) toàn tỉnh phổ biến từ 400 - 666mm. Tại Sông Hinh ngày 13/11/2003, đo được lượng mưa ngày tới 715mm....

          Tỉnh Khánh Hòa mưa sinh lũ có cường độ khá lớn, lượng mưa ngày lớn nhất trong mùa mưa lũ đạt 150 - 250mm, cá biệt có nơi lên đến 486mm/ngày (trạm thuỷ văn Ninh Hòa ngày 2/12/1986 ); 471mm/ngày (trạm khí tượng Cam Ranh ngày 2/12/1986)…

        Tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận lượng mưa sinh lũ thường đạt nhỏ hơn khoảng 80 - 100mm. Cá biệt có nơi đạt 300 - 400mm.

                                                       Lại Thị Lương (Tổng hợp)