Nước là sự sống và nó thực sự cần thiết đối với con người, động vật, thực vật cũng như mọi loại hình phát triển kinh tế và xã hội trên Trái đất.
Hiện nay, trên thế giới có khoảng bốn tỷ người bị thiếu nước nghiêm trọng trong ít nhất một tháng trong năm. 80% nước thải trên toàn thế giới vẫn chưa được xử lý và thải ra khí nhà kính cực kỳ nguy hại. 90% các thảm họa thiên nhiên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu có liên quan đến các rủi ro liên quan đến nước. Theo Báo cáo đặc biệt về sự nóng lên toàn cầu do Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) ban hành năm 2018, số người gặp phải tình trạng thiếu nước do biến đổi khí hậu có thể sẽ tăng gấp đôi nếu nhiệt độ toàn cầu tăng 2 độ C thay vì 1,5 độ. Theo IPCC nhu cầu về nước có thể tăng 55% từ nay đến năm 2050. Cũng đến năm 2050, 2/3 dân số toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng bởi sự khan hiếm nước. Đến năm 2100, biến đối khí hậu sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến 1/3 số sông băng ở châu Á, làm giảm nguồn nước của hàng triệu người và các hoạt động nông nghiệp.
Nước đóng vai trò là sợi dây liên kết giữa hệ thống khí hậu, xã hội loài người và môi trường. Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng nghiêm trọng đồng thời cũng đi đôi với nhiều tác động tiêu cực đến nước, đặc biệt là các vấn đề như thiếu nước ở các khu vực hạn hán, thừa nước ở các khu vực lũ lụt do mưa lớn, hay ô nhiễm nước. Những thiên tai này tiếp tục gia tăng do đó loài người cần tìm cách thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, quản lý bền vững và phát triển tài nguyên nước sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu.
Như chúng ta đã biết, các biện pháp được đưa ra như giảm phát thải khí nhà kính, trồng rừng … chỉ làm giảm biến đổi khí hậu chứ không thể ngăn chặn ngay lập tức hoặc đảo ngược nó. Bởi vì những tác động của biến đổi khí hậu là không thể tránh khỏi trong ngắn hạn và trung hạn nên chúng ta cần đưa ra những biện pháp thích ứng dựa trên sự hiểu biết tốt hơn về tác động của biến đổi khí hậu và đưa ra quyết định sáng suốt về cách đối phó với nó. Quản lý nước, dựa trên các phương pháp tích hợp và toàn hệ thống, là chìa khóa để thích ứng với biến đổi khí hậu. Lập kế hoạch thích ứng và thực hành cần phải toàn diện và linh hoạt. Khi xây dựng kế hoạch thích ứng biến đổi khí hậu quốc gia liên ngành, cần chú ý đúng mức đến quản lý nước. Thích ứng lâu dài, bền vững với biến đổi khí hậu sẽ đòi hỏi sự tích hợp cơ sở hạ tầng, chính sách và các công cụ kinh tế, cũng như thay đổi chiến lược phát triển quốc gia.
Các biện pháp thích ứng có thể được phân loại theo năm cách sau đây, theo đó các nhà quản lý nước thích nghi với sự biến đổi khí hậu và cuối cùng có thể đóng vai trò là nền tảng để thích ứng với biến đổi khí hậu:
1. Lập kế hoạch cho những công trình mới (ví dụ: hồ chứa, hệ thống thủy lợi, mở rộng công suất, đê, cấp nước, xử lý nước thải, phục hồi hệ sinh thái).
2. Điều chỉnh hoạt động, giám sát và vận hành các hệ thống hiện có để phù hợp với việc sử dụng với các điều kiện mới (ví dụ, sinh thái học, kiểm soát ô nhiễm, biến đổi khí hậu, tăng trưởng dân số).
3. Thực hiện bảo trì, cải và tái thiết kế các hệ thống hiện có (ví dụ: đập, rào chắn, hệ thống thủy lợi, kênh, máy bơm, sông, đầm lầy).
4. Thực hiện sửa đổi các quy trình các hệ thống và nhu cầu người sử dụng nước hiện có (ví dụ: thu hoạch nước mưa, bảo tồn nước, giá cả, quy định, pháp luật, quy hoạch lưu vực, tài trợ cho các dịch vụ hệ sinh thái, sự tham gia của các bên liên quan, giáo dục và nhận thức của người tiêu dùng).
5. Giới thiệu các công nghệ hiệu quả mới (ví dụ: khử muối, công nghệ sinh học, tưới nhỏ giọt, tái sử dụng nước thải, tái chế, năng lượng mặt trời).
Quản lý tài nguyên nước ảnh hưởng đến hầu hết tất cả các khía cạnh của xã hội và nền kinh tế. Thích ứng với biến đổi khí hậu liên quan đến nước có vai trò then chốt trong việc đạt được sự phát triển bền vững. Thích ứng với biến đổi khí hậu là cấp bách. Nước đóng một vai trò quan trọng trong đó, nhưng con người vẫn chưa nhận ra khái niệm này. Do đó, các biện pháp thích ứng trong quản lý nước thường không được thể hiện trong các kế hoạch quốc gia hoặc trong danh mục đầu tư quốc tế. Vì vậy cần phải có những thay đổi trong chính sách, những điều này nên được thực hiện bởi các nguyên tắc sau:
• Thích ứng chính trong bối cảnh phát triển rộng hơn;
• Tăng cường quản trị và cải thiện quản lý nước;
• Cải thiện và chia sẻ kiến thức, thông tin về khí hậu và các biện pháp thích ứng, đầu tư vào cơ sở dữ liệu.
• Xây dựng khả năng phục hồi lâu dài và đầu tư vào cơ sở hạ tầng và hệ sinh thái hoạt động tốt;
• Đầu tư hiệu quả vào quản lý nước về chi phí cũng như chuyển giao công nghệ;
Áp dụng các nguyên tắc này sẽ đòi hỏi những nỗ lực chung và hợp tác từ địa phương đến toàn cầu giữa các tổ chức ngành, đa ngành cũng như đa ngành. Đối phó với những thách thức của tác động của biến đổi khí hậu đối với tài nguyên nước cũng đòi hỏi phải xây dựng các chiến lược thích ứng cụ thể và bối cảnh cụ thể của từng quốc gia.
Tuy nhiên, đối với mỗi người chúng ta cũng nên có những hành động thiết thực để chung tay vì mục tiêu “Đủ nước cho mọi người ở mọi nơi”.

Lược dịch:  Phùng Thị Vui