Trong những năm gần đây, các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa lớn, nắng nóng, hạn hán, lũ lụt, … đang gia tăng về cường độ và số lượng với tốc độ chóng mặt trên toàn cầu.

Theo báo cáo thống kê của WMO (Tổ chức Khí tượng Thế giới, 2021: “Trong 50 năm qua, đã có hơn 11.000 thiên tai liên quan đến thời tiết, khí hậu và nước, tương đương mỗi ngày có một thiên tai xảy ra và khoảng 2 triệu người chết - tương đương 115 người thiệt mạng mỗi ngày. Số lượng các thiên tai đã tăng gấp 5 lần trong 50 năm qua và các thiệt hại kinh tế đã tăng gấp nhiều lần. Nhưng điều đáng mừng là số người thiệt mạng đã giảm đáng kể. Chúng ta đã làm tốt hơn bao giờ hết trong việc bảo vệ sinh mạng con người.”

Đối với Việt Nam, dưới tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng thiên tai cũng có những diễn biến hết sức phức tạp. Các hiện tượng thiên tai có nguồn gốc từ khí tượng thủy văn dường như gia tăng ở hầu hết các vùng. Cụ thể như tại khu vực Nam Trung Bộ, mùa khô kéo dài hơn dẫn đến hạn hán nghiêm trọng, trong khi mùa mưa rút ngắn lại nhưng cường độ mưa tăng lên kết hợp với sự tàn phá rừng làm gia tăng lũ lụt, sạt lở đất... Nhờ sự phát triển của khoa học, công nghệ, việc sử dụng các siêu máy tính, vệ tinh và Radar thời tiết đã làm tăng tính chính xác của các bản tin dự báo, cảnh báo. Các ứng dụng thời tiết, sản phẩm dự báo, cảnh báo hiện nay đã được đưa đến vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ của các đơn vị của Tổng cục Khí tượng với các Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn (PCTT & TKCN). Vì vậy, thiệt hại về người tại khu vực Nam Trung Bộ trong những năm gần đây có xu hướng giảm. 

Bảng 1: Số liệu thống kê thiệt hại về người do ảnh hưởng thiên tai khí tượng thủy văn những năm gần đây tại Nam Trung Bộ.

Năm	Số người chết	Số người mất tích
2016	38	4
2017	43	10
2018	22	3
2019	13	0
2020	12	2
2021	13	5

 

Các thông tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn tại Đài Khí tượng Thủy văn (KTTV) khu vực Nam Trung Bộ được thực hiện theo quy trình 8 bước, trong đó thảo luận KTTV là một bước vô cùng quan trọng. Hàng ngày, bình thường thảo luận được tổ chức phiên/ngày, buổi thảo luận đầu tiên được thực hiện giữa các dự báo viên trong Phòng Dự báo KTTV; sau đó là cuộc họp trực tuyến hàng ngày giữa các phòng ban của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn (TT DB KTTV) quốc gia và Phòng Dự báo của 09 Đài KTTV khu vực (Tây Bắc, Đông Bắc, Đồng Bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Trung Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ). Sau buổi thảo luận, các Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ tổ chức thảo luận với các Đài KTTV tỉnh (Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận) về thời tiết, thủy văn cụ thể, chi tiết hơn cho từng tỉnh. 

Khi nhận định khả năng xuất hiện hiện tượng thời tiết thủy văn nguy hiểm (Bão, Áp thấp nhiệt đới, Mưa lũ…) Tổng cục KTTV chủ trì tổ chức, trong đó có các đơn vị TT DB KTTV quốc gia, Viện KTTV, các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh có khả năng chịu ảnh hưởng của thiên tai tham gia thảo luận trực tuyến về công tác chuẩn bị chuyên môn và các phương án phối hợp với Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn từng tỉnh trước và trong khi xảy ra thiên tai. Buổi thảo luận bao gồm phân tích, dự báo của các chuyên gia, các đơn vị và chuẩn bị các phương án ứng phó với thiên tai. Trong trường hợp Đài KTTV tỉnh chịu ảnh hưởng của thiên tai, bị gián đoạn thông tin, Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ sẽ hỗ trợ Đài KTTV tỉnh, trực tiếp thông tin tới Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh đó, từ đó chủ động trong việc tìm kiếm cứu nạn.

 

Sau khi kết thúc các đợt mưa lũ, các cơn Bão, ATNĐ ảnh hưởng… ngoài việc báo cáo diễn biến, công tác phục vụ và thiệt hại nơi xảy ra thiên tai; đánh giá các bản tin dự báo, cảnh báo; các đơn vị, dự báo tổ chức các cuộc họp rút kinh nghiệm trong công tác phục vụ để duy trì phát huy thành quả đạt được và khắc phục những hạn chế tồn tại, khó khăn. Việc thảo luận rút kinh nghiệm vô cùng hữu ích trong việc nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo.

Ngoài việc cung cấp thường xuyên, kịp thời các thông tin dự báo, cảnh báo KTTV đến các Sở, Ban ngành và trên websibe của Đài: http://www.kttvntb.gov.vn/; các Dự báo viên luôn sẵn sàng tư vấn về dự báo thời tiết, thủy văn cho người dân qua số điện thoại tại phòng làm việc, giúp người dân chủ động trong việc trồng trọt, đánh bắt và nuôi thủy hải sản… đồng thời nâng cao khả năng ứng phó, phòng tránh thiên tai.

Các Đài KTTV khu vực nói chung và Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ nói riêng là một mắt xích quan trọng kết nối thông tin dự báo, cảnh báo từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia với các Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh và các Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các tỉnh trong khu vực. Đây là điều kiện tiên quyết để phòng ngừa, sẵn sàng và ứng phó với thời tiết thủy văn nguy hiểm, góp phần bảo vệ cuộc sống dân sinh bền vững cho nhân dân mọi nơi trong hiện tại và tương lai.

 

Người viết: Ngô Thị Ánh Hồng